Nông nghiệp phải là ngành kinh tế có lợi thế chiến lược của quốc gia
Đây là quan điểm TS. Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách NN&PTNT, đưa ra xung quanh câu chuyện về phát triển nông nghiệp trong thời gian tới.
TS. Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách NN&PTNT.
Xin ông đánh giá những mặt được và những hạn chế của việc phát triển kinh tế nông nghiệp trong thời gian qua?
TS. Đặng Kim Sơn: Từ những nửa cuối những năm 1980 – thời kỳ bắt đầu đổi mới đến nay, nông nghiệp nước ta đã có nhiều thành tựu. Nhưng theo tôi thành tựu rực rỡ nhất chính là không những trở thành mảng xuất khẩu quan trọng, nông nghiệp đã góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và tạo nền tảng cho kinh tế Việt Nam phát triển vững chắc hơn.
Nông thôn đến nay đã thay đổi cơ bản, khoảng cách nông thôn và đô thị được thu hẹp hơn. Nông nghiệp và kinh tế nông thôn góp phần ổn định xã hội, bảo vệ tài nguyên môi trường và giảm nhẹ thiên tai, giữ vững an ninh quốc phòng.
Tuy nhiên chúng ta cũng phải nhìn thẳng vào sự thật là từ những năm 2008 đến nay, dù các Hội nghị Trung ương V, VI đã chỉ ra nhiều khuyết điểm trong phát triển nông nghiệp nhưng đến nay vẫn chưa khắc phục được.
Những yếu kém điển hình như tăng tường không bền vững, ứng dụng khoa học công nghệ còn yếu, nguồn lực con người chưa phát huy được, lực lượng sản xuất chính vẫn là các nông hộ nhỏ. Cùng với đó, cơ cấu kinh tế phi nông nghiệp ở nông thôn vẫn chuyển biến chậm, môi trường vẫn ô nhiễm, ứng phó với thiên tai còn nhiều thách thức.
Vấn đề đáng chú ý nhất là nông dân. Dù các nghị quyết của Trung ương đã đặt những vấn đề lớn như xây dựng nông thôn mới, tái cơ cấu nông nghiệp nhưng lại chưa có đề án cụ thể nào tập trung cho nông dân. Nghị quyết số 26 năm 2008 về nông nghiệp-nông dân-nông thôn đã xác định nông dân là chủ thể của quá trình phát triển, nhưng thực tế đội ngũ này chưa được phát triển như mong đợi.
Vậy theo ông, để phát triển được nền nông nghiệp hiện đại trong tương lai, cần có sự thay đổi gì với hiện trạng?
TS. Đặng Kim Sơn: Gần đây mọi người hay nói về nông nghiệp đa giá trị, nông nghiệp bền vững, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao... Nhưng tôi cho rằng vấn đề tiên quyết vẫn là nông dân. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa cũng cần đến nông dân.
Do đó trên hết, cần thay đổi tư duy về vấn đề "tam nông" vì đó không chỉ là trụ đỡ, là lá chắn cho phát triển bền vững mà còn phải là động lực kinh tế để phát huy được lợi thế của đất nước.
Nếu xác định được nông nghiệp là lợi thế chính của đất nước thì các đối tượng khác phải dựa vào ưu thế đó để phát triển. Tất cả các vấn đề từ vật tư đầu vào, máy móc, vốn, công nghệ, đào tạo nhân lực, logistics… phải cung cấp và ưu tiên cho nông nghiệp. Từ nó nông nghiệp mới phát huy được vai trò lợi thế của mình để các ngành khác dựa vào.
Riêng về vấn đề nông dân, phải đặt nông dân làm đầu, lấy nông dân làm gốc và là chủ thể của sự phát triển để họ làm chủ quá trình làm chủ của cả nông nghiệp và nông thôn. Chủ thể phải là người quản lý, quyết định và cung cấp dịch vụ công chứ không chỉ "dân biết, dân làm, dân kiểm tra" như hiện nay… Rồi phải đổi mới hợp tác xã và Hội Nông dân.
Khảo nghiệm phun thuốc báo vệ thực vật bằng thiết bị bay không người lái cho lúa tại Tiền Giang năm 2020 - Ảnh: Croplife Việt Nam
Ông có thể nói rõ hơn việc phát huy vai trò chủ thể của nông dân để phát huy được nội lực của ngành nông nghiệp hiện nay?
TS. Đặng Kim Sơn: Chúng ta có thể thấy hiện vai trò của Hội Nông dân hay các hợp tác xã vẫn còn khá một chiều, là đơn vị vận động, thụ hưởng chính sách mà chưa có quyền quyết định nhiều về kinh tế. Ở nhiều quốc gia gần chúng ta như Hàn Quốc, Nhật Bản, các tổ chức này phát huy vai trò cộng đồng rất tốt, thậm chí họ có những tổ chức tài chính riêng như ngân hàng để cho hội viên vay ưu đãi làm nông nghiệp, có nguồn và chủ động kiểm soát vật tư đầu vào...
Một điểm khác nữa là nếu muốn xây dựng tổ chức này thiết thực, ngoài những cơ chế, chính sách phát triển thì nhân sự lãnh đạo phải người là từ các cấp hội nông dân ở dưới bầu lên. Người lãnh đạo hội nông dân sẽ nhận lương từ chính các hội viên, đại diện cho quyền lợi của nông dân và thực hiện mọi chính sách để người nông dân được phát triển và đảm bảo tối đa lợi ích kinh tế.
Tôi xin nhấn mạnh việc tại sao phải thay đổi tư duy này?
Sau giai đoạn phát triển rất thành công như vừa qua, ngành nông nghiệp bộc lộ rõ thế mạnh cũng như hạn chế. Chúng ta thấy rằng nếu ngành nông nghiệp không phối hợp giữa các địa phương với nhau và các địa phương chỉ lo phát triển khu công nghiệp hay các thành phố lớn thì việc di dân ồ ạt vào một địa phương cũng chỉ tạo ra việc làm cho lao động chứ không phát triển được đô thị. Vì thế nếu xảy ra dịch bệnh, nhiều khu công nghiệp sẽ thiếu nhân lực, chuỗi sản xuất bị đứt gãy… Lúc đó vai trò của nông thôn mới được phát huy.
Nhìn về tương lai, tôi cho rằng người dân sống ở nông thôn có thể chỉ còn 30% vì sẽ có hàng chục triệu người từ nông nghiệp chuyển sang phi nông nghiệp.
Vì vậy, đổi mới tư duy, đổi mới mới thể chế sẽ giúp sự biến đổi này mang tính tích cực và bền vững hơn.
Quan điểm của ông về việc xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh như thế nào?
TS. Đặng Kim Sơn: Theo tôi nông nghiệp sinh thái là một nền nông nghiệp xanh về số lượng và cả môi trường, giải tỏa sức ép tối đa cho môi trường và chuyển từ số lượng sang chất lượng. Điều này cũng tạo ra sự đặc biệt của sản phẩm nông nghiệp Việt, thể hiện trách nhiệm với người tiêu dùng và cả với thế hệ tương lai.
Với nông thôn hiện đại thì trước tiên, thu nhập của người nông dân phải tiệm cận với người dân ở đô thị.
Còn nông dân văn minh thì người nông dân phải có mọi cơ hội phát triển kinh tế-xã hội và đóng góp tích cực vào quá trình này. Người nông dân muốn văn minh thì cũng phải có tri thức, có mức sống tương đương với cư dân cả nước và đô thị.
Tuy nhiên, tôi cho rằng quan trọng nhất vẫn là xác định rõ vai trò ngành nông nghiệp không chỉ là trụ đỡ mà phải là lợi thế chiến lược của đất nước. Phải hình thành nền kinh tế tổng hợp đủ sức tạo ra sự phát triển kinh tế xã hội trong điều kiện mới. Cư dân nông thôn phải trở thành trung tâm và chủ thể của quá trình phát triển.
Cần hướng tới 60-70% nông dân là người điều hành bằng cách tiếp cận với tài nguyên, thị trường, kiến thức để tạo động lực và cơ hội phát triển. Starup cần bắt đầu từ chính nông thôn, nông thôn cũng chính là bảo tàng văn hóa lớn nhất của dân tộc. Khi dân số già hóa, biến đổi khí hậu và thiên tai khắc nghiệt hơn... thì nông thôn mãi mãi là chỗ dựa vững chắc, là địa bàn nền tảng để phát triển kinh tế xã hội.
Xin cảm ơn những chia sẻ của Tiến sĩ!
Theo Chinhphu.vn
-
Đoàn kết, vững lòng tin vào Đảng, Chính phủ để vượt qua siêu bão Yagi -
Trí tuệ nhân tạo giúp tối ưu hoá sản xuất nông nghiệp -
Ứng dụng AI - Cơ hội phát triển nông nghiệp nhanh, bền vững -
Thiêng liêng hai tiếng Việt Nam
- Phát triển chuỗi giá trị hiệu quả, bền vững để nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản
- 'Có biểu hiện của lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong xây dựng văn bản pháp luật'
- Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Thương hiệu là niềm tin của người tiêu dùng
- Từ 01/8, người dùng sẽ phải trả phí sử dụng dữ liệu từ Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai
- Những điều có thể bạn chưa biết về Quỹ Phát triển đất
- Thêm nhiều hình thức thiết thực hỗ trợ cho người dân có đất nông nghiệp bị thu hồi
- Phổ biến, cập nhật quy định của các thị trường nhập khẩu cho doanh nghiệp, người dân
-
Những điểm cần lưu ý khi xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung QuốcNgày 19/9, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) đã phối hợp tổ chức Hội nghị phổ biến quy định xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang thị trường Trung Quốc với sự quan tâm của gần 30 Sở NN&PTNT, cán bộ kỹ thuật của Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật, cơ quan chuyên ngành bảo vệ và kiểm dịch thực vật; Hiệp hội Sầu riêng và các đơn vị xuất khẩu, hợp tác xã, đại diện vùng trồng, cơ sở đóng gói có nhu cầu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
-
Việt Nam sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm nông nghiệp với các quốc gia châu PhiChiều 18/9, tại trụ sở Bộ Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Nguyễn Quốc Trị, Thứ trưởng Bộ NNPTNT chủ trì cuộc họp với đoàn Đại sứ 11 nước châu Phi.
-
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước sẽ làm việc tại Hoa Kỳ và thăm cấp Nhà nước tới CubaTừ ngày 22-26/9/2024, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm sẽ tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai, Đại hội đồng Liên hợp quốc Khóa 79, làm việc tại Hoa Kỳ, sau đó thăm cấp Nhà nước tới Cuba.
-
Công bố 56 “Nhà Khoa học của Nhà nông” lần thứ V năm 2024(Tapchinongthonmoi.vn) - Thay mặt Ban Thường vụ Trung ương Hội Nông dân Việt Nam (NDVN), đồng chí Lương Quốc Đoàn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội NDVN, đã ký Quyết định số 841-QĐ/HNDTW quyết định về việc tôn vinh “Nhà Khoa học của Nhà nông” lần thứ V năm 2024.
-
Trường Trung cấp Nông dân Việt Nam tặng quà cho hội viên Nông dân bị ảnh hưởng bão số 3 tại Quảng NinhNgày 18/9, Trường Trung cấp Nông dân Việt Nam phối hợp với Hội Nông dân tỉnh Quảng Ninh và Tập đoàn Tân Long tổ chức chương trình thăm hỏi và tặng quà cho hội viên Nông dân bị ảnh hưởng bởi cơn bão số 3 tại 3 huyện: Đầm Hà, Tiên Yên và Ba Chẽ. Chương trình có sự tham gia của đại diện lãnh đạo Đảng, chính quyền, Hội Nông dân các cấp và đông đảo bà con nông dân tại địa phương.
-
Bà Rịa – Vũng Tàu: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, nâng giá trị sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp(Tapchinongthonmoi.vn) – Tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, nhiều nông dân áp dụng các công nghệ cao vào sản xuất giúp các cơ sở, nông dân chủ động được mùa vụ, tăng số vụ sản xuất, kiểm soát được dịch hại, vật tư nông nghiệp đầu vào, chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn. Đồng thời, sản xuất có ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm.
-
Quảng Nam: Phát huy vai trò tổ chức Hội Nông dân trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫuNgày 17/9, tại Hội trường UBND xã Đại Hiệp (huyện Đại Lộc), Hội Nông dân Quảng Nam tổ chức tọa đàm với chủ đề “Phát huy vai trò tổ chức Hội Nông dân trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu”.
-
Thủ tướng chỉ đạo ứng phó áp thấp nhiệt đới có khả năng mạnh lên thành bãoThủ tướng yêu cầu Chủ tịch UBND các địa phương theo dõi chặt chẽ diễn biến của áp thấp nhiệt đới, quán triệt phương châm "4 tại chỗ," chủ động xử lý các tình huống xấu nhất có thể xảy ra.
-
Nghệ An ra công điện khẩn chủ động ứng phó với áp thấp nhiệt đới có khả năng mạnh lên thành bãoNgày 18/9/2024, ông Nguyễn Đức Trung, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã ra công điện khẩn số 37 yêu cầu thủ trưởng các đơn vị liên quan nghiêm túc triển khai thực hiện và sẵn sàng chủ động ứng phó trước những diễn biến khó lường của thời tiết.
-
Vinamilk tổ chức nhiều hoạt động Trung thu cho trẻ em mọi miềnVinamilk đã thực hiện nhiều hoạt động đón trung thu với trẻ em ở vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn, các em nhỏ có hoàn cảnh kém may mắn tại các trung tâm bảo trợ và mang những phần sữa, bánh đến với trẻ em sau những ngày bão lũ.
-
1 Chuyên gia “giải mật” cách chăm bón cây cà phê tại Tây Nguyên trong mùa mưa -
2 Vĩnh Phúc: Trình diễn pháo hoa và lễ hội tuyết dịp Quốc khánh 2/9 tại Tam Đảo -
3 Hội Nông dân Việt Nam phát động ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do cơn bão số 3 -
4 Công an vào cuộc vụ "Người dân "ngậm trái đắng" vì hội thảo bán hàng, cơ quan chức năng địa phương không hay" -
5 Vụ bứng cây tạo “cảnh trời Âu” ra khỏi rừng ở Quảng Trị: Đã rõ đơn vị chịu trách nhiệm!