Khi Hội vật "cấp làng" vươn tới tầm quốc tế

Văn vô đệ nhất, võ vô đệ nhị

Từ ngàn xưa, vật là một bộ môn thể thao rất được ưa chuộng trong dân gian Việt Nam. Đơn giản bởi không chỉ là một môn rèn luyện thể thao mang tính đối kháng cao, nó không yêu cầu bất kỳ một trang phục, địa điểm, thời gian thi đấu nào cụ thể. Từ già đến trẻ, không cần áo cao, ,mũ dài, chỉ cần một khoảng đất trống, bất kể là sáng sớm hay chiều tối, đưới ánh trăng hay mưa phùn lất phất… đều có thể tiến hành đấu vật.

Qua thời gian, những miếng đòn hiểm, những kỹ thuật vật được đúc rút và trở thành một hệ thống chuyên biệt mang đậm dấu ấn của mỗi địa phương, Mỗi ông đô có những miếng đánh hiểm để dứt điểm trận đấu mà chỉ có học trò cưng mới được truyền dạy bí mật. Ở nhiều làng quê, mỗi mùa Xuân đến, lại tổ chức xới vật để chọn ra Trạng vật, người khỏe và giỏi giang nhất làng. Trạng vật được trọng vọng, được yêu quý và được hưởng nhiều quyền ưu tiên hơn những người khác trong làng. Đối thủ thua thì tâm phục, khẩu phục và nỗ lực rèn luyện, học hỏi để mơ ước bước lên ngôi cao. Từ đó, phong trào rèn luyện thể thao ngày càng lan rộng và làm cho dân làng ngày càng khỏe mạnh.

Có thể nói, vật cổ truyền đã tự hình thành một hệ phái võ thuật của riêng mình và cùng với võ cổ truyền Việt Nam xây dựng một quốc gia Đại Việt hùng mạnh về thể chất, dũng mãnh về tinh thần, đánh bại hết kẻ thù này đến kẻ thù khác, giữ vững nền độc lập nước nhà. Từ đó, có thể thấy thật dễ hiểu khi ông cha ta đã chọn đấu vật để tuyển binh, chọn tướng trong quá trình dựng nước và giữ nước. Cách đây 1985 năm, khi Hai Bà Trưng tổ chức Hội thề Hát Môn, chính các xới vật ở các làng là nguồn cung cấp binh sĩ lớn nhất như Tam Trinh ở Mai Động hay Lê Chân ở Hải Phòng…

“Văn vô đệ nhất, võ vô đệ nhị”  là câu nói truyền khẩu trong dân gian. Văn học là thứ trừu tượng, không có tiêu chí cụ thể để đánh giá ai hay hơn ai nhưng võ thì người giỏi nhất phải đánh bại tất cả các đối thủ của mình một cách tâm phục, khẩu phục. “Ba keo mèo mở mắt”, “lấm lưng, trắng bụng”, “tâm phục, khẩu phục” … rất nhiều câu ca dao tục ngữ đã khẳng định sự công bằng và minh bạch trong các cuộc thi vật. Trạng vật lên ngôi trong sự khâm phục và được cả làng, cả tổng công nhận như thế, thua cũng không thể nói được gì.

Đó là nguồn gốc của các Hội thi vật, chọn ra người giỏi nhất, và người giỏi nhất đó sẽ thay cả làng, cả xã đi đấu với các làng khác để chọn ra người giỏi nhất của Tổng của Phủ. Lúc này, người đấu vật sẽ được gọi là “Ông Đô”, là đại diện cho làng xã, được mọi người trân trọng, bảo vệ.

Sự say mê, hấp dẫn và gần như tôn thờ vật đã trở thành một nét đẹp trong truyền thống của người Việt. Trở thành một môn thể thao không thể thiếu của các làng xã mỗi khi Tết đến, Xuân về.

Sức hút của những xới vật cổ truyền làng xã Việt Nam

Trải qua nhiều năm, những xới vật nổi danh khắp miền Bắc như Yên Nội (xã Đồng Quang, Quốc Oai), Hồng Hà (xã Hồng Hà, Đan Phượng, Hà Nội), Mai Động (phường Mai Động, Hoàng Mai, Hà Nội) hay Triều Khúc (Thanh Trì, Hà Nội), Từ Sơn, Bắc Ninh… đã thu hút sự chú ý, tham dự của nhiều đô vật lừng danh ở các vùng miền có truyền thống lâu đời về vật. Những năm gần đây, bên cạnh danh tiếng, hệ thống giải thưởng của các Giải vật truyền thống mùa Xuân tăng nhanh về lượng và chất. Có những Giải vật, người đạt giải nhất có thể được thưởng tới gần trăm triệu đồng ngoài ra được khán giả tặng xe máy, tivi cũng không hiếm gặp.

Sự phát triển này đã thu hút sự chú ý của nhiều đô vật Việt Nam từng đoạt giải tại Đông Nam Á, thâm chí đoạt giải thưởng cấp Quốc tế tham dự. Tại những Giải vật danh tiếng, không hiếm gặp những tượng đài vật của khu vực như Hà Văn Hiếu,  huyền thoại của làng Vật Việt Nam và khu vực với 4 Huy chương vàng Seagame, hay Đào Hồng Sơn 6 lần vô địch quốc gia, 2 Huy chương vàng Seagame môn jujitsu hay xa hơn là những tượng đài đô vật đã khẳng định tên tuổi trong làng vật như Cấn Tất Lực, Cấn Tất Dự.

Nhưng hai năm gần đây, các xới vật đầu Xuân đã chứng kiến một hiện tượng “lạ” khi nhiều đô vật thế giới đã về tham dự các xới vật làng của Việt Nam. Họ xuất hiện trong những trang phục cổ truyền, thực hiện nghi lễ cổ truyền và thi đấu theo luật của vật dân tộc. với tinh thần thượng võ và hiếu khách truyền thống, các xới vật làng đã mở rộng cửa đón các đô vật đẳng cấp quốc tế về tham dự. Hình ảnh các đô vật quốc tế “nhập gia tùy tục” với trang phục cổ truyền, thực hiện các động tác xe đài, các nghi thức truyền thống thành thạo khiến các khán giả Việt Nam hết sức hào hứng và tôn trọng

Sự xuất hiện của những đô vật tới từ Nam Phi, Đức, Pháp, Mỹ… đã mang tới nét mới cho những sới vật cổ truyền. Mới nhất, tại Giải vật truyền thống làng Triều Khúc đã xuất hiện hai đô vật danh tiếng cấp thế giới tham dự. Đó là đô vật Zakhar Dzmitrychenka, người Belarus, sinh năm 1996, hạng 10 vật cổ điển thế giới, Huy chương Đồng Jujitsu thế giới, Masafumi Arikawa, thành viên đội tuyển vật Trường Đại học Tokyo.

Với ngoại hình khỏe đẹp như “thần sấm” Thor trong loạt phim kinh điển của hàng phim Marvel, ký thuật vật đỉnh cao, đô vật Zakhar Dzmitrychenka đã nhanh chóng ghi điểm với người dân làng Triều Khúc. Không những xe đài thành thạo, thực hiện nghi thức truyền thống của vật Việt Nam, anh còn luôn thể hiện sự hào hứng, thân thiện và cầu thị. Trên sân đấu, với sự tôn trọng đối thủ, anh thi đấu hết mình, không phân biệt nam, nữ hay độ tuổi. Hai trận đấu khiến đô vật Zakhar Dzmitrychenka khiến khán giả trầm trồ là keo vật anh hạ đô nữ Thanh Trúc một cách ấn tượng. Tuy chỉ nặng 85kg nhưng với kỹ thuật vật đẳng cấp thế giới, đô vật người Belarus dễ dàng nâng bổng đối thủ nặng tới 130kg khiến khán giả sững sờ. Trong ba keo vật với Masafumi Arikawa, anh đã sử dụng miếng đánh “nhứ” rồi “luồn” gần như võ vật Việt Nam ra phía sau, rồi “bốc” đô Nhật Bản quật ngược ra phía sau.

Mùa Xuân Ất Tỵ, mùa Xuân đón một kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đã đến và những hình ảnh bạn bè quốc tế đến với Việt Nam như này là một hình ảnh dự báo một tương lai hội nhập và phát triển quốc tế của vật truyền thống Việt Nam nói riêng và cả nước nói chung.