Nghệ An là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước với 16.486,5 km², có đường bờ biển trải dài 82km và 468,281km đường biên,… những điều kiện đó vừa mở ra cơ hội để tỉnh phát triển về nông nghiệp nhưng cũng đi kèm không ít khó khăn. Tuy nhiên, thời gian qua, ngành Nông nghiệp Nghệ An đã có nhiều bước tiến vượt bậc, trong đó phải kể đến chương trình Mục tiêu Quốc gia về xây dựng Nông thôn mới (NTM) trên địa bàn.

Trong chương trình xây dựng NTM, Nghệ An đã huy động, lồng ghép nguồn vốn đạt 12.445 tỷ đồng. Đến nay, toàn tỉnh có 299/411 xã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt 72,75%; 20 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; số tiêu chí bình quân các xã đạt 16,80 tiêu chí/xã; 7 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ, đạt chuẩn nông thôn mới.

Chương trình mỗi xã một sản phẩm Ocop được triển khai thực hiện có hiệu quả, đến cuối năm 2021 toàn tỉnh đã có 249 sản phẩm đạt chuẩn Ocop 3 sao trở lên. Có 637 HTX nông nghiệp hoạt động theo Luật HTX năm 2012 và 580 trang trại đạt tiêu chí.

Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, ông Lê Minh Hoan nhấn mạnh: NTM là của người dân chứ không phải của chúng ta, khi nào người dân thật sự hài lòng, thực sự xem đó là niềm vui trong công việc. Người dân tham gia là chủ thể của chương trình NTM, tất cả những công xã (bao nhiêu ngày công, hiến bao nhiêu đất…) phải  xem đó là tiêu chí của người dân tham gia vào xây dựng NTM. Chừng nào người dân thấy rằng NTM này là của mình cùng nhau bàn bạc để phát triển cộng đồng, cùng hiến kế, cùng suy nghĩ, cùng tư duy để cùng cộng đồng phát triển lên thì chừng đó chúng ta mới thành công. Chừng nào có cộng đồng nâng cao năng lực cộng đồng người dân để tạo ra giá trị nông sản của mình thông qua HTX, thông qua những đổi mới sáng tạo... bởi bản chất cuối cùng nó không phải là đường là sá mà đích của nó là cuộc sống của người dân. Hơn nữa, cuộc sống không chỉ là tiêu chí thu nhập mà chúng ta còn có đời sống tinh thần, mưu cầu hạnh phúc, được tôn trọng,…

Có 2 vấn đề mà Bộ trưởng lưu ý trong xây dựng NTM trên thực trạng hiện nay của tỉnh Nghệ An. Thứ nhất: Xây dựng NTM là tính sáng tạo, xã này làm được thì xã kia cũng làm được. Phải giữ được hồn cốt của làng quê xưa, không gian làng xã là không gian mở còn không gian của đô thị là không gian khép kín. Nếu đô thị là sự so sánh đẳng cấp văn minh của quốc gia này với quốc gia khác thì nông thôn là nơi so sánh văn minh, nguồn cội của quốc gia này với quốc gia khác. NTM là giữ hồn giữ cốt, NTM tức là cốt mới nhưng hồn cũ.

Thứ hai nữa, xây dựng NTM là phải phát triển khu vực kinh tế nông thôn mới là cái quan trọng như HTX, Ocop, khu du lịch cộng đồng… Chẳng hạn như ở Nghệ An có nhút Thanh Chương, tương Nam Đàn, chúng ta bán cái niềm tự hào của tương am đàn, bán cái tự hào của người Nam Đàn, chứ không phải bán tương Nam Đàn.

Vì thế, để NTM của Nghệ An trong giai đoạn 2 này thực sự đạt về chất thì cái cần là ngành Nông nghiệp của tỉnh phải chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế, chuyển từ đơn giá trị sang đa giá trị. Tư duy kinh tế nông nghiệp là tư duy bán hàng, với những tâm huyết, trách nhiệm với cộng đồng, xã hội và thương hiệu phải được xây dựng từ "nhân hiệu".

Bộ trưởng đặc biệt nhấn mạnh sự khác biệt giữa sản phẩm và thương phẩm khi hướng đến nền kinh tế nông nghiệp mang tư duy đổi mới. “Sản phẩm tức là những gì ta có, ta làm được, làm quen, ta ít thay đổi mà vẫn có thể duy trì cuộc sống ở mức độ nào đó nếu chúng ta làm và bán nó. Còn đối với Thương phẩm nghĩa là thứ đặc định mà khách hàng sẵn sàng mua với chất lượng, đặc điểm, số lượng hình thái, phương thức giao hàng, thời điểm mua nhất định và nhiều yếu tố khác”.

Ngành Nông nghiệp Nghệ An trên đà phát triển, là bệ đỡ nền kinh tế của tỉnh. Điều đó được chứng thực qua con số tổng kết của năm 2021 và 6 tháng đầu năm 2022. Trong năm 2021, giá trị sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp đạt mức tăng trưởng khá nhất từ trước đến nay với 38.409 tỷ đồng; tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất của ngành đạt 5,59%, vượt kế hoạch đề ra.

6 tháng đầu năm 2022, tình hình thời tiết không thuận lợi, một số dịch bệnh diễn biến phức tạp, cùng với giá vật tư nông nghiệp tăng cao đã ảnh hưởng đến việc đầu tư sản xuất của người dân. Tuy nhiên, lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn của tỉnh vẫn đạt nhiều kết quả nổi bật. Thể hiện là tổng sản phẩm nông, lâm, thuỷ sản đạt 11.138 tỷ đồng, tăng 4,14%.

Thời gian tới, Nghệ An tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM trên cơ sở huy động lồng ghép các nguồn lực đảm bảo thiết thực hiệu quả. Xây dựng NTM hiện đại, phồn vinh, dân chủ, văn minh; có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ; môi trường xanh, sạch, đẹp; đời sống văn hóa lành mạnh, phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc.