Chuyển đổi cây trồng tạo sản phẩm giá trị cao

Phát triển cây trồng phù hợp theo từng vùng
Trên địa bàn tỉnh Gia Lai mỗi vùng có đặc điểm đất đai, thổ nhưỡng khác nhau, khu vực phía Tây thích hợp với cà phê, sầu riêng, cao su, hồ tiêu và các loại cây ăn quả, còn phía Đông và Đông Nam phù hợp với các loại cây trồng như: mía, rau màu, lúa nước 2 vụ, mì, bắp và dược liệu. Trên cơ sở đó, tỉnh đã xác định tiềm năng để khai thác thế mạnh của từng vùng, hình thành các vùng chuyên canh cây trồng chủ lực sản xuất tập trung, ứng dụng công nghệ cao nhằm nâng cao giá trị và chất lượng sản phẩm, hướng đến thị trường xuất khẩu. Từ đó những mô hình sản xuất nhỏ lẻ, manh mún đã dần chuyển sang sản xuất hàng hóa tập trung có chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, 4C… 
Để định hướng phát triển nền nông nghiệp, UBND tỉnh Gia Lai đã ban hành Quyết định số 79/QĐ-UBND ngày 28/2/2023 về danh mục sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh. Theo đó, tỉnh xác định 10 nhóm sản phẩm chủ lực từ trồng trọt gồm: cà phê và các sản phẩm từ cà phê; cao su; hồ tiêu và sản phẩm từ hồ tiêu; mì và các sản phẩm từ mì; điều; lúa gạo; bắp các loại; rau an toàn; dược liệu và các sản phẩm từ dược liệu; cây ăn quả và các sản phẩm từ cây ăn quả (chanh dây, chuối, bơ, sầu riêng) gắn với từng địa bàn cụ thể.

Nằm ở phía tây tỉnh Gia Lai, gia đình anh Nguyễn Hữu Thuận (trú thôn Thống Nhất, xã Ia Din, huyện Đức Cơ) có thu nhập cao từ trồng cây cà phê áp dụng phương pháp trồng, chăm sóc cây cà phê kiểu mới, “phương pháp trồng cà phê đa thân không hãm ngọn”, đặc điểm của phương pháp này là khoảng cách giữa các hàng sát nhau, không bấm ngọn của cây cà phê, cành và thân cho mọc nhiều hơn. Lúc cắt tỉa cành, sẽ dùng dao chặt luôn, không cần dùng kéo lựa cành tỉa như hình thức cũ; lượng phân bón chỉ 150-200 gram/cây/năm và tưới nước cũng chỉ 1 đợt vào mùa hoa cương căng nụ giúp hoa nở đều, bung hết nụ và thụ phấn cao hơn, quả cũng sẽ chín đồng loạt. Nhờ áp dụng phương pháp này mà năng suất của cây cà phê tốt hơn. Riêng năm 2023, mô hình trồng trên giúp gia đình có nguồn thu khoảng 280 triệu đồng” - anh Thuận chia sẻ.

Cây sầu riêng đang mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân tỉnh Gia Lai
Còn chị Nguyễn Thị Thanh (tổ dân phố 5, thị trấn Chư Prông, huyện Chư Prông) là chủ nhân của 4ha sầu riêng và nhãn cho biết, gần 10 năm về trước, do vườn cà phê già cỗi cho năng suất thấp nên vợ chồng chị quyết định phá bỏ để trồng sầu riêng Thái. Xác định thời gian đầu sẽ gặp nhiều khó khăn trong khâu chăm sóc, chị đã tham gia các lớp tập huấn và lên mạng học hỏi thêm kinh nghiệm. Đến nay, gia đình chị đã trồng được tổng cộng 300 cây sầu riêng, trong đó 200 cây cho thu hoạch gần 30 tấn quả trong năm 2023. Với giá bán trung bình 70 ngàn đồng/kg, trừ chi phí, gia đình chị lãi gần 1,5 tỷ đồng.
Hướng đến cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao
Nhận thấy hiệu quả từ việc tập trung sản xuất nông nghiệp theo từng vùng, tỉnh Gia Lai đã phổ biến những mô hình mang lại giá trị kinh tế cao, hướng tới hình thành nên các mô hình liên kết sản xuất bền vững, kinh tế trang trại theo hướng sản xuất hàng hóa phù hợp với tiềm năng, thế mạnh của từng vùng đất để mang lại kinh tế cho người dân, từ đó đẩy nhanh công cuộc giảm nghèo bền vững trong tương lai. 
Cà phê là sản phẩm chủ lực của tỉnh Gia Lai, trong năm 2023 sản phẩm cà phê chiếm gần 71% tổng kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm nông sản hàng hóa của tỉnh. Trong khi tỉnh xác định không mở rộng thêm diện tích trồng cà phê, thì việc tập trung nâng cao chất lượng, gia tăng giá trị mặt hàng này thông qua việc đẩy mạnh xây dựng thương hiệu là việc hết sức cần thiết.

Năm 2023 sản phẩm cà phê chiếm gần 71% tổng kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm nông sản hàng hóa của tỉnh Gia Lai.
Hiện, tỉnh Gia Lai có diện tích cây cà phê khoảng 100.000ha cho ra sản lượng cà phê đạt hơn 267.000 tấn, trong đó có khoảng hơn 200ha với sản lượng 62 tấn cà phê đặc sản. Theo nhu cầu ngày càng tăng cao của người tiêu dùng cùng với sản phẩm mang lại giá trị kinh tế cao, tỉnh Gia Lai đã có kế hoạch đến năm 2025, tỉnh sẽ phát triển diện tích cà phê đặc sản khoảng 1.200ha. Mục tiêu đến giai đoạn 2026 - 2030, phát triển diện tích cà phê đặc sản khoảng 2.300ha, bằng 2,4% diện tích cà phê toàn tỉnh.
Trong thời gian qua, giá cà phê nhân đang ở mức cao kỷ lục 68.000 - 69.000 đồng/kg, có thời điểm lên tới trên 70.000 đồng/kg, theo người dân cho biết thì với mức giá trên, 1ha cà phê có thể thu lãi từ 200 - 300 triệu đồng, đây được xem là tín hiệu vui cho người trồng cà phê. Cùng với cây cà phê, cây sầu riêng hiện nay đang là cây trồng đang “hot” mang lại giá trị tiền tỉ/ha.
Là người đi đầu trong chuyển đổi mô hình cây trồng của xã, anh Đặng Văn Cường ở xã Ia Kly (huyện Chư Prông) cho biết, trước đây với 3ha rẫy trồng cà phê, tiêu mỗi năm chỉ cho thu nhập khoảng 400 triệu đồng, chưa trừ chi phí. Thế nhưng từ khi anh trồng xen cây sầu riêng thì hiệu quả kinh tế đã gấp nhiều lần. 
“Hiện nay, gia đình tôi đã có hơn 300 cây sầu riêng, trong đó gần nửa đã cho thu hoạch hơn 20 tấn quả. Với giá bán trung bình 50 ngàn đồng/kg, sau khi trừ chi phí, gia đình lãi gần 300 triệu đồng” - anh Cường cho hay.
Để nâng cao hiệu quả mô hình sản xuất nông nghiệp, tạo điều kiện cho bà con yên tâm lao động, những năm qua các cấp Hội Nông dân trong tỉnh Gia Lai đã tích cực phối hợp với các ngành hỗ trợ tập huấn về công tác khuyến nông, khuyến lâm, học tập các mô hình kinh tế điển hình cho hàng chục ngàn lượt người, cùng với đó là công tác phối hợp với các công ty phân bón để tín chấp cho nông dân mua trả chậm phân bón các loại; hỗ trợ cho các nông dân vay vốn từ các ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Chính sách xã hội... nhờ vậy, đã góp phần tạo điều kiện cho bà con nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, sản xuất theo chuỗi liên kết, nâng cao giá trị sản phẩm, tạo thu nhập ổn định cuộc sống.