Thành Điện Hải: Đôi điều trăn trở
Thành Điện Hải là nơi ghi dấu buổi đầu nhân dân xứ Quảng (Quảng Nam), dưới sự chỉ đạo của vua Tự Đức, mà trực tiếp là danh tướng Nguyễn Tri Phương, tiến hành chống quân xâm lược Pháp – Tây Ban Nha trong cuộc chiến tranh Mậu Ngọ (1858-1860).
Đã 160 năm trôi qua, thành Điện Hải vẫn còn đó, như muốn nhắc nhở với các thế hệ hôm nay rằng: kẻ thù mà đến nước ta từ phía biển thì thường là rất mạnh và đừng bao giờ quên hun đúc hào khí yêu nước, tinh thần chống ngoại xâm của cha ông…
Bảo vật quốc gia
Thành Điện Hải, còn gọi là đồn Điện Hải, được khởi công xây dựng vào năm Gia Long thứ 12 (năm 1813), nằm ở tả ngạn sông Hàn. Đến năm Minh Mạng thứ 4 (1823) đồn Điện Hải được dời vào bên trong đất liền, được xây bằng gạch trên một gò đất cao và đến năm Minh Mạng thứ 15 (1835) được đổi tên là thành Điện Hải. Đây là thành được xây theo đề án thiết kế kiểu Vauban, hình vuông, một loại thành phòng ngự rất tốt. Bên trong thành có hành cung, kỳ đài, các cơ sở chứa lương thực, đạn dược và được trang bị 30 ụ súng đại bác cỡ lớn. Còn nhớ, các năm 2005, 2007 và 2008, Đà Nẵng phát hiện nhiều khẩu súng thần công tại chân thành Điện Hải – đây là những hiện vật độc đáo, để hình thành nên bộ sưu tập súng thần công thành Điện Hải – trở thành bảo vật quốc gia như chúng ta biết hiện nay.
Năm 1998, khi làm luận án thạc sĩ Sử học, tôi đã nhiều lần khảo sát thành Điện Hải và đọc nhiều tài liệu lưu trữ quý giá của ta và Tây về thành này, nhất là về những khẩu thần công. Nhật ký hành quân của một viên sĩ quan Pháp trong cuộc xâm lược Đà Nẵng lúc bấy giờ, chép rằng: “Pháo đài phía Tây (tức thành Điện Hải) và các công sự khác được sửa chữa lại khá hoàn hảo. Pháo đài này từng được trang bị đại bác bằng đồng, đặt trên giá súng cao. Trang bị pháo binh của họ rất hoàn chỉnh và tốt hơn nhiều so với những gì tôi thấy ở Trung Hoa. Pháo đài phía Tây gồm một xưởng pháo binh lục chiến, những đại bác bằng đồng cỡ 6 và 9, giá súng đặt trên những bánh xe cao, rất phù hợp với đường sá gồ ghề của xứ này”…
Những khẩu thần công ở thành Điện Hải rất đặc biệt và độc đáo hơn cả ở nước ta (khác với cửu vị thần công tại Huế), bởi chúng được dùng trực tiếp để tấn công liên quân Pháp – Tây Ban Nha tấn công vào Đà Nẵng năm 1858. Rigault de Genouilly – viên tướng Pháp chỉ huy cuộc xâm lược này, đã xem những khẩu thần công của thành Điện Hải là “vũ khí đẹp nhất của vùng Viễn Đông”. Vì vậy, ngay khi chiếm được thành Điện Hải, việc đầu tiên Rigault de Genouilly làm là: “chọn 2 khẩu đại bác bằng đồng rất đẹp để dâng lên nữ hoàng Tây Ban Nha và vua Pháp!”. Bộ sưu tập súng thần công thành Điện Hải được xem là bảo vật của quốc gia là nhờ tính riêng có này…
Thành cao, hào sâu một thuở oai hùng
Trước đây ít lâu, trong hội thảo về danh tướng Nguyễn Tri Phương do Hội Sử học Đà Nẵng tổ chức, tôi từng kiến nghị rằng: Có thể nơi khác chưa đặt tên đường vua Tự Đức song Đà Nẵng thì cần phải đặt, để ghi dấu công ơn của ông – với vai trò người chỉ huy tối cao trong cuộc chiến tranh Mậu Ngọ – 1858 (trước năm 1975, Đà Nẵng đã có tên đường Tự Đức).
Ngày 25.12.2017, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2082/QĐ-TTg về việc xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt cho Di tích lịch sử Thành Điện Hải (quận Hải Châu, TP.Đà Nẵng).
Trao đổi với tôi, ông Huỳnh Hùng – Giám đốc Sở VH-TT TP.Đà Nẵng cho rằng: “Trong cuộc chiến 1858, lâu nay thường nói là quân dân ta hy sinh thôi, điều đó đúng nhưng chưa đủ, phải có người chỉ huy cuộc chiến. Đọc lịch sử cho ta thấy vua Tự Đức đã điều binh, khiển tướng, đưa đến đây những vũ khí tốt nhất của triều Nguyễn lúc đó để chống giặc, danh tướng Nguyễn Tri Phương cũng được vua Tự Đức điều vào chiến trường Đà Nẵng. Vua Tự Đức cũng có nhiều chỉ dụ như “ai có công sẽ được thưởng, ai thấy giặc mà chạy thì xử phạt, có khi là chém trước tâu sau”. Tài liệu lịch sử cho thấy, chính vua Tự Đức huy động “sức dân Quảng Nam” đan sọt, chặn dòng chảy sông Vĩnh Điện để ngăn thuyền tam bản của Tây dương tiến sâu vào tỉnh thành La Qua ở Vĩnh Điện. Chính ông đã miễn thuế cho dân binh Quảng Nam vì có công đánh giặc Tây dương, ông cũng ban chiếu cho quy tập các nghĩa sĩ hy sinh trong cuộc chiến tranh Mậu Ngọ vào hai nghĩa trủng Phước Ninh và Hòa Vang – đây là những nghĩa trang liệt sĩ đầu tiên của nước ta vậy. Ngoài ra, ông còn cho di dân vùng chiến sự Đà Nẵng vào các tỉnh miền Nam, sai chở gạo thóc để cứu trợ dân Quảng Nam tham gia đánh giặc… Nếu ghi nhận thành Điện Hải là di tích quốc gia đặc biệt, ghi nhận máu xương cha ông ta từng thấm đẫm chân thành Điện Hải, ghi nhận vai trò của danh tướng Nguyễn Tri Phương song lại quên vai trò của vua Tự Đức quả là một điều đáng tiếc.
Còn một điều mà đến nay vẫn như một thách đố có tính lịch sử rằng, thành Điện Hải có mấy cửa? Nhiều tài liệu của phương Tây thì cho rằng 2 cửa, trong khi các chính sử như Khâm định Đại Nam Hội điển sự lệ và Đại Nam nhất thống chí đều ghi rõ thành này có 3 cửa. Thực tế hiện nay cũng như các sơ đồ được thiết lập bởi người Pháp năm 1888, đều cho thấy thành Điện Hải có 2 cửa ở phía Nam và phía Đông. Theo tôi, dù sao thì thành Điện Hải phải cần được nhìn nhận dưới hai góc độ: di tích lịch sử và kiến trúc quốc gia đặc biệt (với tư cách là di sản văn hóa – tài sản văn hóa – sản phẩm văn hóa) và là loại tài nguyên du lịch đặc thù có tiềm năng lớn góp phần thúc đẩy phát triển du lịch bền vững cho xứ Quảng nói chung, nếu ta biết kết hợp giữa văn hóa với kinh tế du lịch.
Anh Rô (QN)
-
Vĩnh Phúc: Nỗ lực thực hiện tiêu chí tổ chức sản xuất trong xây dựng nông thôn mới -
Vĩnh Phúc: Xã Yên Phương đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao -
Hướng tới mục tiêu phát triển các sản phẩm OCOP bền vững -
Huyện miền núi khó khăn vươn lên đạt “chuẩn nâng cao”
- Mù Cang Chải phấn đấu đưa xã Nậm Khắt về đích nông thôn mới năm 2024
- Tăng tốc chuyển đổi số, hướng tới hoàn thiện chính quyền điện tử
- Đồng Nai phát triển nông nghiệp bền vững (bài 3): Nhiều nông dân thành tỷ phú nhờ ứng dụng công nghệ cao
- Góp phần bảo vệ sức khỏe, cải thiện đời sống người dân
- Đồng Nai phát triển nông nghiệp bền vững (bài 2): Cần thêm vốn hỗ trợ để nông nghiệp công nghệ cao tăng tốc
- Đồng Nai phát triển nông nghiệp bền vững (bài 1): Xác định vùng nguyên liệu trọng điểm để cơ giới hóa đồng bộ
- Nậm Pồ quan tâm thực hiện tiêu chí giáo dục trong nông thôn mới
-
Con trai cố vấn Trung Quốc Vi Quốc Thanh và ký ức Điện BiênDù không được tận mắt chứng kiến chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, nhưng qua lời kể của cha, ông Vi Tiêu Nghị vẫn luôn khâm phục tinh thần chiến đấu quả cảm của quân và dân Việt Nam.
-
Bộ Chính trị, Ban Bí thư thi hành kỷ luật cán bộ, tổ chức đảngNgày 19/4/2024, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã xem xét, thi hành kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên có vi phạm, khuyết điểm. Sau khi xem xét đề nghị của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư nhận thấy:
-
WHO thông báo phát hiện virus cúm gia cầm H5N1 trong sữaCác chuyên gia của WHO đã phát hiện “nồng độ virus rất cao trong sữa nguyên liệu” và đang điều tra chính xác thời gian virus có thể tồn tại trong sữa.
-
Thông tin về việc gạo thơm ST24 và ST25 được hưởng ưu đãi thuế xuất khẩu sang EUBộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẳng định thông tin gạo thơm ST24 và ST25 được hưởng ưu đãi thuế xuất khẩu sang thị trường EU là không chính xác.
-
Thủ tướng Phạm Minh Chính: 'Giữ lửa và truyền lửa' bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộcChiều 19/4, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp mặt đoàn đại biểu các già làng, trưởng bản, nghệ nhân, người có uy tín nhân Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4)-những người giữ vai trò "giữ lửa và truyền lửa" bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc.
-
Chuyển đổi cây trồng tạo sản phẩm giá trị cao(Tapchinongthonmoi.vn) - Những năm qua, từ Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới, tỉnh Gia Lai đã tích cực vận động nông dân chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao, đời sống vật chất tinh thần của người dân trên địa bàn ngày càng nâng cao.
-
"Năng lực đổi mới sáng tạo Việt Nam cần được cải thiện mạnh mẽ hơn nữa"Lễ hưởng ứng Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo được tổ chức nhằm nâng cao nhận thức về vai trò sáng tạo, đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế xã hội, xây dựng xã hội bền vững.
-
Đồng bào các dân tộc Tây Bắc với chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sửNhững đóng góp của đồng bào các dân tộc Điện Biên - Tây Bắc đã tạo nên sức mạnh to lớn, sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết dân tộc, góp phần quan trọng làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
-
Việt Nam nằm trong tốp đầu châu Á về đầu tư cơ sở hạ tầngĐại sứ Đặng Hoàng Giang nhấn mạnh Việt Nam là một trong những quốc gia dẫn đầu châu Á về đầu tư cho cơ sở hạ tầng, dành 5,7% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho các dự án trong lĩnh vực này.
-
Bến Tre: Hợp tác hỗ trợ nông dân quảng bá, tiêu thụ sản phẩm OCOP trên nền tảng số(Tapchinongthonmoi.vn) –Theo bản ghi nhớ được ký kết, các bên sẽ phối hợp triển khai chương trình thương mại trực tuyến - dùng giải pháp livestream, phát sóng bán hàng đa nền tảng số bao gồm: Lazada, Shopee, Tik Tok Shop, Facebook và các nền tảng số khác để quảng bá, tiêu thụ từ 80 -100 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên và các sản phẩm hàng thủ công mỹ nghệ chiến lược của tỉnh.
-
1 Khát vọng đổi thay và tinh thần phụng sự Tổ quốc của người đảng viên nông dân vùng biên giới -
2 Phát huy, nâng cao vai trò Hội Nông dân tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp -
3 Đồng Nai phát triển nông nghiệp bền vững (bài 1): Xác định vùng nguyên liệu trọng điểm để cơ giới hóa đồng bộ -
4 Kỳ 1: Được nhận Huân chương Chiến công ngay tại chiến trường -
5 Thanh Hóa: Bàn giao thiết bị hỗ trợ nông dân xây dựng mô hình xử lý rác thải thân thiện môi trường