Nông dân mạnh dạn, dám nuôi “mãng xà” để thoát nghèo

Mạnh dạn nuôi loài cực độc...

Anh Dương Văn Chung (37 tuổi), ở xóm Cầu Lưu, xã Tân Lợi, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên được nhiều người biết đến với việc làm giàu nhờ nghề nuôi rắn hổ mang bành. Anh là một trong những người đầu tiên xây dựng thành công mô hình nuôi rắn này. 

Qua lời kể của anh Chung, từ nhỏ anh đã có niềm đam mê đối với loài bò sát máu lạnh này, đối với nhiều người khi giáp mặt với rắn, đặc biệt là các loại rắn có nọc độc cực kỳ nguy hiểm thì sẽ rất sợ hãi, nhưng anh thì lại khác. Anh Chung không hề sợ sệt, thậm chí còn đam mê tìm hiểu về loại vật không chân này.

“Khi học hết lớp 12, tôi không thi đại học và học chuyên nghiệp như các bạn đồng trang lứa mà quyết định ở nhà để thực hiện ý tưởng từ nhỏ của mình. Ước mơ của tôi là xây dựng trang trại rắn trên chính mảnh đất quê hương mình. Năm 2012, sau khi tham khảo qua các nguồn kênh thông tin đại chúng, tôi đã tự mày mò tìm hiểu về kỹ thuật nuôi rắn hổ mang, nhưng nghĩ như vậy là chưa đủ, đầu năm 2012 tôi đã tìm đến làng rắn Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc để học hỏi kinh nghiệm nuôi và mô hình trang trại”, anh Chung chia sẻ.

Với sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và người thân cũng như những kinh nghiệm quý giá đã học hỏi được, anh nông dân Dương Văn Chung đã nuôi thành công lứa rắn hổ mang đầu tiên. Đến năm 2015, anh tiếp tục nhập hơn 300 con rắn hổ mang bành và 100 con rắn hổ trâu giống, quy mô chuồng trại cũng được cải tiến mở rộng lên hơn. Chuồng trại nuôi nhốt được chia làm 2 loại, rắn hổ mang được thiết kế khép kín, còn chuồng trại cho rắn hổ trâu làm ở dạng bán hoang dã.

Sau 11 năm kiên trì, nỗ lực, giờ đây mảnh đất cằn cỗi phía sau nhà ngày nào đã hình thành nên một trang trại nuôi rắn, đây là mô hình đầu tiên xuất hiện trên địa phương. Hiện nay, số lượng rắn tại trang trại anh đã phát triển lên đến cả nghìn con rắn, trong đó rắn hổ mang chiếm số lượng hơn 90% tổng đàn.

Theo anh Chung, loài rắn là một loài nguy hiểm, đặc biệt là rắn hổ mang. Đây là một loài rắn có nọc độc với độ sát thương cực kỳ cao và tính tình thì cực kỳ manh động, chỉ với một vết cắn thì con người hay các loài động vật sẽ mất mạng chỉ trong vòng vài phút nếu không được cấp cứu kịp thời. Với đặc tính như vậy, việc nuôi rắn hổ mang là một nghề được đánh giá là cực kỳ nguy hiểm chính vì vậy người nuôi cần phải hiểu cặn kẽ đặc tính, tập tính của loài vật này.

Vì đây là loài bò sát máu lạnh nên việc thích ứng với thời tiết, môi trường khi bị thuần nuôi cũng là một vấn đề vô cùng nan giải. Theo anh Chung, người nuôi cần lưu ý tới đặc tính thay da của loài rắn, khi thay da là thời điểm sức đề kháng của loài rắn bị giảm một cách bất thường nên người nuôi cần phải đặc biệt lưu ý ở giai đoạn này. 

Hiện nay, anh Chung đang nghiên cứu phương pháp đưa thảo dược, thuốc nam vào sử dụng trong phòng, điều trị bệnh liên quan đến hô hấp, tiêu hoá ở rắn. Bước đầu thử nghiệm trên một số cá thể rắn bị bệnh đã cho những kết quả tích cực.

Về nguồn thức ăn, hiện trang trại rắn của anh thu mua, sử dụng cóc, gà, vịt mới nở… Đó là một số loại thức ăn dễ kiếm tại địa phương để chăn nuôi rắn. Rắn hổ mang là loại không ăn nhiều, ăn một bữa có thể dừng ăn 2 - 3 ngày, vì vậy mỗi tuần cũng chỉ cần cho rắn ăn từ 3 - 5 lần.

Tuy nhiên, đối với rắn mới nở và lột xác khẩu phần và cách thức cho ăn lại khác so với rắn trưởng thành. Với rắn ở giai đoạn này, thức ăn phải cắt nhỏ, thời gian ăn 1 ngày/lần, sau đó giảm dần theo từng giai đoạn đến khi rắn trưởng thành.

Ngoài ra khi nuôi rắn hổ mang thì chủ trại cần chú ý đến các vấn đề như bệnh dịch, chế độ ăn, ghép đôi, cách chăm sóc rắn mới sinh... Đối với bệnh dịch, rắn thường hay mắc các bệnh như viêm phổi, tiêu chảy. Hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc trị, do đó người nuôi phải thường xuyên quan sát để sớm phát hiện, tránh lây lan, từ đó giảm được nguy cơ bị thiệt hại về kinh tế...

Hiện, anh Chung đang cấp rắn hổ mang giống cho nhiều hộ trên địa bàn một số tỉnh như: Quảng Ninh và một số địa phương lân cận. Ngoài cấp rắn hổ mang giống, anh còn hướng dẫn kỹ thuật xây dựng chuồng trại và kỹ thuật chăn nuôi, đồng thời hoàn tất thủ tục hồ sơ để đảm bảo cho người nuôi. Rắn hổ mang giống trưởng thành được anh Chung bán với giá dao động từ 800.000 - 900.000 đồng/kg.

Năm 2024, tính tổng thu nhập từ bán trứng rắn và giống rắn hổ mang, anh Chung thu về khoảng 400 - 500 triệu đồng.

Những lưu ý khi nuôi rắn kinh tế

Xây chuồng: Nên xây trong nhà kiên cố, lợp ngói, có hệ thống cửa sổ, quạt thông gió, rèm che sáng, đảm bảo Đông ấm - Hè mát, chế độ ánh sáng thích hợp, giúp rắn khoẻ mạnh, tăng trọng nhanh. Chuồng nên xây thành từng tầng để tăng diện tích nuôi, mỗi chuồng cao (sâu) 25 - 30cm, rộng 30 - 45cm (tuỳ loại rắn), dài 50 - 60cm; mỗi tầng đổ một lớp bê - tông 2cm, giúp khung chuồng chắc chắn, rắn không chui ra được. Các chuồng được ngăn với nhau bằng lớp gạch trát xi măng.

Nền chuồng nên phủ một lớp cát sạch, nhỏ và khô, trên xếp lớp gạch mộc khô (loại chưa nung qua lửa) với khoảng cách 1,5 - 2cm, chừa lại khoảng 1/5 diện tích chuồng ngoài cửa cho ăn để rắn thải chất cặn bã. Cửa chuồng được ghép bằng những thanh gỗ dày 1,5 - 2cm, rộng 2cm, có then cài chắc chắn. Nếu đủ vốn, nên thả rắn có trọng lượng lớn, lãi sẽ lớn hơn. Với rắn hổ mang, trọng lượng thích hợp là 0,8 - 1,2kg/con, rắn hổ trâu 1 - 1,5kg/con. Nên thả giống vào tháng 4 - 5, thu bán vào tháng 11 - 12.

Thức ăn: Đối với rắn hổ mang, thức ăn chủ yếu là chuột và cóc, khoảng 3 ngày cho ăn một lần vào buổi tối. Thức ăn của rắn hổ trâu phong phú hơn, gồm chuột, cóc, phủ tạng động vật, trứng gà, vịt (loại chất lượng kém do các lò ấp loại ra), 3 - 4 ngày cho ăn một lần. Nếu chăm sóc tốt, mùa Hè cứ 25 - 30 ngày, rắn lột xác 1 lần, tăng trọng nhanh.

Chú ý trong thời gian lột xác 5 - 7 ngày, rắn không ăn thức ăn, trước khi lột xác 4 - 5 ngày, rắn di chuyển chậm, mắt chuyển từ màu trắng sang màu trắng đục, sau đó chuyển dần sang màu trắng trong. Rắn lột xác rất nhanh (trong khoảng vài phút); sau khi lột xác, rắn ăn rất khoẻ.

Vệ sinh, phòng bệnh: Sau mỗi lứa nuôi, cần loại bỏ cát, gạch mộc cũ, phun thuốc sát trùng toàn bộ chuồng nuôi. Nếu rắn bị tiêu chảy, phân lỏng màu trắng hoặc lẫn máu, có thể cho ăn thức ăn trộn với thuốc trừ bệnh tiêu chảy (loại thuốc dùng cho gia cầm). Sau khi nuôi 5 - 7 tháng, nếu chăm sóc tốt, rắn có thể đạt trọng lượng 2,5 - 4 kg. Với giá bán 300.000 - 500.000 đồng/kg, chúng thực sự mang lại nguồn thu hấp dẫn cho bà con nông dân.